tańce tradycyjne    /    tańce niestylizowane    /    tańce w parach

polka-żydówka

tańce niestylizowanemapa

Nazwy poboczne lub regionalne:
żyd

Nazwa polka-żydówka lub żyd związana jest ze sposobem tańczenia, które przypomina kiwanie się lub sposób chodzenia obserwowany wśród dawnej społeczności żydowskiej. Dawniej takie użycie specyficznego kroku lub gestów (rąk, tułowia lub głowy) miało charakter prześmiewczy, z czasem jednak polki-żydówki zatraciły go i były wykonywane w kilku regionach w różnych wariantach.

> Więcej

Polka ta była popularna na Lubelszczyźnie, w Rzeszowskiem, w Przeworsku, na Sądecczyźnie, w Małopolsce i niektórych regionach Mazowsza i Podlasia. Tempo polki-żydówki jest nieco wolniejsze niż w tradycyjnej polce (metrum 2/4). Jak inne polki, jest tańczona w parach zarówno w układzie zamkniętym, jak i bez kontaktu tańczących ze sobą w parze (np. w okolicach Przeworska, żyd z Pienin). Taniec ten zasadniczo składa się z dwóch części: pierwszej tańczonej krokiem polki z wirowaniem lub bez po kole lub po prostych odcinkach, i drugiej, w której tancerze urozmaicają przebieg tańca różnego rodzaju figurami i gestami: drobnymi podskokami, przytupami w miejscu, przeskokami z nogi na nogę z lekkim kołysaniem się na boki; stając zaś w miejscu, naprzeciw siebie bez ujęcia, tancerze mogą wskazywać na siebie palcem, kiwać do siebie głowami, kłaniać się lekko do przodu i na boki (w tym przypadku używano też nazwy polka kłaniana), naśladując tym charakterystyczne kiwanie się modlących Żydów. W niektórych regionach kraju, np. w okolicach Przeworska, Rzeszowa, wśród górali pienińskich, tańcowi towarzyszy też przyśpiewka, wykonywana w partiach tańca z figurami:

Sła Zydowka koło kromu, sukala se marcyponu,

marcyponu nie znalazla, jednom nogom w maras wlazła.

Zyd sie śmioł jak się chwioł!

Sla Zydowka koło kromu, nazbirała marcyponu,

marcypon się rozsypuje, z Zydówka podskakuje,

Zyd się śmioł jaz się chwioł!

Zydowka się rozsierdziła, Icka za brode chwyciła,

co ty wyrobios mi stara, łod moi brody ci wara!

Aj waj waj, brody nie rusoj!

 

Dąbrowska, Grażyna W. red. Taniec w polskiej tradycji. Leksykon. Warszawa: MUZA, 2005-2006.

Dudek, Aleksandra. Pienińskie tańce ludowe. „Prace Pienińskie”, 2004, nr 14, ss. 45-61, Szczawnica.

Haszczak, Alicja. Folklor taneczny Ziemi Rzeszowskiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1989.