To bardzo trudny taniec, zaliczany do tańców wirowych, przeważnie w metrum parzystym na 2/4. Wykonuje się go do muzyki instrumentalnej, bez przyśpiewki. Do tańca może przystąpić dowolna liczba par w ujęciu zamkniętym (dyszlowym). Przed rozpoczęciem właściwego tańca (wirowania), wszystkie pary ustawiają się jedna za drugą (choć były znane warianty, gdzie kobiety i mężczyźni „dreptali” przed połączeniem się w pary oddzielnie) i drepczą nogami w miejscu, jakby powoli przygotowując się do rozpoczęcia tańca właściwego. Zapewne od owego ustawienia, powolnego przygotowania się do tańca, wzięła się nazwa powolniaka. Jak muzykanci narzucą muzykę, pary jedna za drugą idą w tan. Taniec składa się z dwu części – kulejącego szybkiego chodu oraz dynamicznego wirowania. Charakterystyczną cechą powolniaka jest polirytmia, czyli wirowanie w metrum nieparzystym liczonym na 3 do dwumiarowej muzyki. Tańcząc powolniaka, tancerze stawiają kroki długie i szybkie, a obroty są zamaszyste i energiczne. Dlatego często powolniaka w małej izbie tańczyła jedna para, popisując się przed innymi, którzy czekali na swoją kolej. Po solowych popisach następuje taniec wszystkich par w kręgu (wirowanie). Mimo szybkiego tempa wykonania i zamaszystego wirowania, taniec toczy się gładko, bez podrygiwania, czy podskakiwania, jedynie tancerz wykonuje od czasu do czasu przyklęki na jedno kolano podczas obrotu w prawo. Taniec kończy się akcentowanym przez tancerza podwójnym lub potrójnym przytupem, czasem połączonym z hołubcem (uderzeniem pięta o piętę) lub energicznym obrotem partnerki, po którym od razu wchodzą oboje w krok „kulejącego chodu".


Dąbrowska, Grażyna W. Tańce Kurpiów Puszczy Zielonej. Warszawa: CPARA, 1967.
Dąbrowska, Grażyna W. W kręgu polskich tańców ludowych. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1979.
Dąbrowska, Grażyna W. Taniec ludowy na Mazowszu. Kraków: PWM, 1980.