oberek

Nazwy poboczne lub regionalne: 
obertas, owijok, wyrwany, zawijacz, drobny, drygant, okrąglak

Jest znany pod wieloma nazwami prawie w całej Polsce i do dziś jest jednym z najbardziej popularnych tańców tradycyjnych w naszym kraju. Oberka tańczy się gromadnie, bardzo drobnymi krokami wykonywanym w rytmie mazurkowym, wirując równo i płasko w miejscu lub po okręgu, w cztery strony. Już w połowie XIX wieku został zaliczony do grupy polskich tańców narodowych.

> Więcej

Jest tańcem o rytmie mazurkowym, a swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznym dlań obrotom w parach – obertaniu, obwyrtaniu. W różnych regionach nosił różne nazwy – obertas, owijok, wyrwany, zawijacz, drobny, drygant, okrąglak – wszędzie podstawą było szybkie tempo i krok oberka (trzy drobne, równe kroki suwane płasko w jednym takcie po ziemi). Nazwy obertas, wyrwaniec, obwertasy występuje w pisanych źródłach już w XVII wieku, ale trudno jednoznacznie stwierdzić, czy odnosiły się do znanego nam dziś oberka. Sam taniec najprawdopodobniej wywodzi się z Kujaw lub Mazowsza. Charakter tańca zależy od muzyki, bardzo rzadko oberkowi towarzyszyły przyśpiewki. Oberek jest żywym tańcem wirowym, gromadnym, tańczonym parami. W parze decydującą rolę odgrywa mężczyzna, który ozdabia taniec, wykonując różne figury i kroki m.in. obroty, przytupywania, różnego rodzaju przyklęki i hołubce. Kobieta tańczy skromniej, odpowiadając czasami przytupami na przytupywanie mężczyzny. Jednak jej rola w tańcu jest nieoceniona. Bez jej wspierającej roli nie byłoby możliwe szybkie wirowanie oraz wykonanie części ozdobników. Podobnie jak w muzyce, tak i w tańcu charakterystyczne było improwizowanie i popisywanie się w tańcu pośród innych tańczących par. Krokom towarzyszyły gesty rąk (wymachy) i nierzadko gwizdy akcentujące obroty lub przysiady. Muzyka oberka jest żywa i cięta. Oberki tańczono bardzo długo, muzykant improwizując grał jeden po drugim bez przerwy kilka melodii. Często były organizowane swoiste „zawody”, kto wytrzyma dłużej, tancerze czy muzykanci.

W drugim tomie Mazowsza Oskar Kolberg pisał: „Obertasa owego tańczą tu w ten sposób jak wszędzie, z hołubcami, wybijaniem i przytupywaniem podkówek lub napiętków, a nawet niekiedy przysiadaniem do ziemi na lewej nodze, gdy prawą zatacza koło. Rozhulawszy się na dobre, nie łatwo i nie prędko parobek taniec przerywa; owszem przedłuża go jak może, mocno napiętkami przytupuje, i woła na grajka, któryby rad taniec urwać…” (DWOK, Kujawy, tom 2., s. 202).

Bagarówna, Wilhelmina. Studium o oberku (obertasie) na podstawie zbiorów O. Kolberga. Lwów [s.n.] 1932.
Czerniawski, Karol. O tańcach narodowych z poglądem historycznym i estetycznym na tańce różnych narodów a w szczególności na tańce polskie. Warszawa: Drukarnia K. Kowalewski, 1860.
Dąbrowska, Grażyna W. W kręgu polskich tańców ludowych. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1979.
Dąbrowska, Grażyna W. Taniec Okrągły. Nowy Sącz: Medeoart/Lucyna Witkowska, 2011.
Dekowski, Jan P.; Hauke, Zbigniew. Folklor regionu opoczyńskiego. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1974.
Kwaśnicowa, Zofia. Zbiór pląsów. T. 1–2. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1937–1938.
Waxman, Józef. Tańce narodowe. Poznań: [s.n.] 1946.