tańce tradycyjne    /    tańce niestylizowane    /    tańce w parach

sztajer

tańce niestylizowanemapa

Nazwy poboczne lub regionalne: 
polka-sztajerek, sztajerek

Jest tańcem pochodzenie obcego (wywodzi się z austriackiej Styrii), który został zaadoptowany przez wiejskich tancerzy i muzykantów z kultury miejskiej. Taniec ten składa się z trzech części, tańczonych do jednej melodii, krokami walca, choć w niektórych regionach Podkarpacia przybiera formy bliskie polce. Popularny na Pogórzu, na Rzeszowszczyźnie, wśród Lachów, w Pieninach i górali łąckich.

> Więcej

Sztajer był tańcem popularnym nie tylko na wiejskich zabawach, ale także wśród mieszczan. Jak pisał Łukasz Gołębiowski w 1830 roku: „Sztajer, snadź od Niemców przyjęty, podobny do walca, tylko go szerzej tańcują, w każdy kąt izby dolatując”. W istocie jest to taniec ludowy pochodzący z Alp Styryjskich (Styria – Steiermark – stąd nazwa tańca), w Polsce przyswojony jako walc ludowy lub polka (sztajerek). Jest tańcem popularnym na południu Polski, choć wspomina go także, obok walca, Oskar Kolberg wśród tańców kujawskich, nie przybliżając jednak jego opisu. Taniec z regionu rzeszowskiego i Podkarpacia, gdzie jest najczęściej wykonywany i popularny, szczególnie wśród starszych tancerzy, składa się z trzech części, tańczonych do jednej melodii. Przed rozpoczęciem tańca tancerz intonuje przed kapelą pierwszą część przyśpiewki, a kapela „dogrywa” doń melodię. Po przyśpiewce pary obracają się w prawo i wirując przesuwają się po linii koła pod słońce. Druga część tańca to wirowanie w lewo zgodnie z kierunkiem tańca (pod słońce). W trzeciej części tancerze kroczą lekko akcentowanym krokiem zmiennym, przesuwając się po linii koła zygzakiem – w jednym takcie do wnętrza koła, w drugim na zewnątrz. Sztajerek charakteryzuje się bardzo subtelnym ruchem pionowym, trudnym do utrzymania przy płaskich i suwanych krokach. Prym w tańcu wiedzie tancerz, który urozmaica podstawowy krok lekkim uginaniem nóg na trzecią część taktu lub mocnym akcentowaniem w kolejnym takcie. Tancerka najczęściej przebiega to na prawą, to na lewą stronę tancerza drobnym krokiem. Taniec ten posiada wiele wariantów lokalnych.

 

Haszczak, Alicja. Folklor taneczny Ziemi Rzeszowskiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1989.

Michalikowa, Lidia; Chrząstkowska, Zofia, Chrząstkowski, Stanisław. Folklor Lachów Sądeckich. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1974.

Wojtas, Michalina. Tańce Lachów: od Sącza, od Limanowej, od Szczyrzyca. Nowy Sącz: Wydawnictwo Nova Sandec, 2007.