To jeden z niewielu tańców w Polsce, który ma spisaną długą historię. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z XVI wieku, z tabulatur Jana z Lublina (poł. XVI w.) i Wojciecha Długoraja (1619 r.). Wspomina też o nim Hieronim Morsztyn w swojej Światowej rozkoszy (wydanie z 1624 roku). Hajduk był niewątpliwie bardzo popularny w tamtych czasach, głównie za sprawą węgierskich wpływów kulturowych i ścisłych kontaktów z Węgrami za panowania Stefana Batorego. Z węgierskiego pochodzi też nazwa tego tańca, od hajdútánc, czyli tańca węgierskich hajduków – żołnierzy piechoty (ale i rabusiów). To szybki taniec, ze zmiennym tempem, zależnym od podyktowanej muzyki (metrum 2/4). Hajduk tańczony jest parami solo lub w grupach, jednak większą rolę odgrywa w nim partner, który popisuje się swoją sprawnością przed tancerką i innymi parami. Podczas tańca chłopak wykonuje popisowe skoki, uderzenia ręką o uniesioną nogę, głębokie przysiady, pełzanie w przysiadzie i skoki na podobieństwo żabki. Taniec prowadzi wodzirej, który rozpoczyna taniec i podaje hasła do zmiany kroku tanecznego lub figury. Gdy muzykanci podchwycą melodię podaną przez wodzireja, tancerze, śpiewając, ustawiają się w parach na linii półkola, po czym rozłączają ręce i śpiewają dalsze zwrotki pieśni, przestępując rytmicznie w miejscu z nogi na nogę. Po śpiewie przewodnik woła „Hej!” i zaczyna hajdukować, a tancerze powiększają odległość między sobą, formując koło. Następuje seria popisowych skoków i figur w wykonaniu tancerzy, a dziewczęta w tym czasie obiegają wkoło krąg i przeskakują przez nogi chłopców. Po hajduku w kręgu następują popisy pojedynczych par. Bliżej Podhala, np. wśród górali pienińskich (szczawnickich), hajduk jest tańcem popisowym pojedynczych par, zbliżonym do podhalańskiego krzesanego.


Marcinkowa, Janina; Sobczyńska, Krystyna. Tańce Beskidu i Pogórza Cieszyńskiego. Warszawa: Centrum Animacji Kultury, 1996.
Romowicz, Maria. Tańce górali od Żywca. Warszawa: CPARA, 1969.
Romowicz, Maria. Folklor górali żywieckich. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1978.