tańce tradycyjne    /    tańce niestylizowane    /    tańce w trójkach

śpiuch

tańce niestylizowanemapa

Nazwy poboczne lub regionalne: 
śpióch, pijak

Jest dwuczęściowym tańcem-zabawą wykonywanym przez trójkę tancerzy. Polegał na naśladowaniu śpiącego lub pijanego człowieka, przez co miał prześmiewczy, żartobliwy charakter. W przeszłości mógł mieć znaczenie obrzędowe lub magiczne. Taniec ten został współcześnie zrekonstruowany na podstawie dziewiętnastowiecznych zapisów.

> Więcej

Na Podlasiu taniec trójkami zwany był śpiuchem (śpiochem) lub pijakiem (niektóre źródła podają także występowanie pijaka w Lubelskiem). Został rekonstruowany w latach 80. XX wieku na podstawie dziewiętnastowiecznych opisów. W jednym z nich, autorstwa ks. Adolfa Pleszczyńskiego, z roku 1889, czytamy: „Dwie kobiety biorą pod ręce mężczyznę, który obchodząc z niemi izbę udaje, że śpi: trwa to dopóty, dopokąd muzyka równie śpiąco i z cicha przygrywa. Gdy zaś skrzypiciel pociągnie od ucha i ostro utnie oberka, to śpiuch nagle podrywa jedną z towarzyszek i z nią, a potem z drugą żywo tego tańca wywija”. W rekonstruowanej wersji taniec ten przebiega następująco: tańczący ustawiają się trójkami po obwodzie koła i powolnym krokiem chodu idą pod słońce. Kobiety (na Lubelszczyźnie w trójce tańczą sami mężczyźni) podtrzymują mężczyznę, który udaje śpiącego, ociąga się w chodzie. Niekiedy osoby stojące po bokach, stojąc w miejscu, próbują podtrzymywać osuwającego się, zataczającego się śpiocha-pijaka. W drugiej części taniec przypomina bardzo śląskiego trojaka. Chłopak łapie się haczykiem raz z jedną raz z drugą osobą lub, trzymając za dłonie, przeprowadza pod podniesioną ręką raz jedną, raz drugą osobę. XIX-wieczne źródła podają także opisy podobnego tańca w Sieradzkiem, w tym przypadku osobą „śpiącą” jest dziewczyna, prowadzona przez dwóch chłopców. Zarówno na Podlasiu, na Lubelszczyźnie jak i w Sieradzkiem taniec ten miał wybitnie żartobliwy, prześmiewczy charakter.

Januszczyk, Helena; Cieślińska, Emma. Folklor taneczny południowego Podlasia. Biała Podlaska: Podlaskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1988.
Kolberg, Oskar. Dzieła wszystkie. T. 46. Kaliskie i Sieradzkie. Wrocław–Poznań: PAN, 1967.
Oleszczuk, Aleksander. Pieśni ludowe z Podlasia. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1965.
Pleszczyński, Adolf. Zabawy, gry i tańce ludowe z okolic Międzyrzecza Podlaskiego (w:) "Wisła", 1889, T. 3, s. 59–66.