Tradycyjnie taniec ten wykonywano jako ostatni z tańców weselnych. Po nim następowały przenosiny młodej do domu męża.Taniec zaczynał się zwyczajowo okrzykiem „cygan”, a tancerze podczas tańca śpiewali długą pieśń zaczynającą się słowami: „Idzie Cygan wieś ode wsi, Cyganowi nikt nie wierzy. Choć chłodno i głodno, żyje sobie swobodno”. Od słów tej pieśni wywodzi się też nazwa tego tańca. Tempo jest szybkie, metrum 2/4. Przed rozpoczęciem tańca tancerze ustawiają się parami w dwóch grupach. Jednej przewodzi para młodych, drugiej marszałek z pierwszą druhną. Taniec wykonywało zazwyczaj osiem par (po cztery w każdej grupie), ustawionych po dwie w rogach izby, po przekątnej, twarzami do środka. Pary w ujęciu otwartym, dziewczyna po prawej stronie partnera, trzymają się za ręce z boku lub krzyżują ręce przed sobą. Tancerze wykonują kroki płaskiej polki, kroki cwału bocznego podobne do krakowiaka, dostojnego chodu i potrójnych przytupnięć w miejscu. Taniec polega na przebieganiu par po przekątnej izby – najpierw przebiegają po dwie pary stojące naprzeciw siebie, po nich po drugiej przekątnej po dwie kolejne pary. Mijające się pary „przechodzą” pod bramkami z rąk uniesionych przez pary z przeciwka. Gdy pary dotrą do rogów, cały cykl przebiegu (naprzemiennie) zaczyna się od nowa, tym razem to pary, które przebiegały pod bramką, tworzą ją dla par przeciwnych. Gdy kończy się mijanie, pary tańczą wzdłuż boków izby, mijając się po drodze łukiem. W tej części tańca pary mają zazwyczaj ręce skrzyżowane z przodu. Pod koniec pieśni pary ustawiają się w tych samych miejscach, z których rozpoczęły taniec.

Batko, Walerian; Nycz-Lubicz, Bronisław. Wesele lubelskie. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1973.

Kaniorowa, Wanda. Tańce lubelskie. Warszawa: CPARA, 1960.

Leszczyński, Stanisław. Tańce lubelskie. Lublin: Polonijne Centrum Kulturalno-Oświatowe UMCS, 1980.